W naszym systemie ekonomicznym wzrost ekonomiczny i zatrudnienie są ze sobą systematycznie powiązane. Wzrost ekonomiczny umożliwia tworzenie miejsc pracy. Ponadto, system ubezpieczeń społecznych, w tym świadczenia rodzicielskie, jest powiązany z pracą, i obejmuje on tylko osoby pracujące. W krajach, w których model wzrostu oparty jest na eksporcie takich jak Niemcy, gospodarka potrzebuje co roku większej liczby wykwalifikowanych osób. Natomiast osoby niewykwalifikowane i długotrwale bezrobotne pozostają poza rynkiem pracy.
Konieczność restrukturyzacji gospodarki, aby nie była ona zależna od wzrostu gospodarczego jest zarówno wyzwaniem, jak i szansą na zbudowanie nowego systemu społecznego opartego na równości i godności każdego człowieka. Pomocne w tym przedsięwzięciu mogłyby być instrumenty polityki, takie jak niektóre formy bezwarunkowego dochodu podstawowego (BDP) lub gwarancje zatrudnienia. W związku z tym osoby, które decydują się na niepodjęcie zatrudnienia lub są zmuszone do pozostania poza rynkiem pracy, powinny otrzymać BDP, który umożliwi im godne życie i wypełnianie obowiązków opiekuńczych bez wywierania presji na podjęcie pracy. Z drugiej strony osoby, które chcą pracować, powinny mieć taką możliwość. Należy zagwarantować im zatrudnienie, a państwo i organizacje pozarządowe powinny zorganizować wtórny rynek pracy dla osób, które od dłuższego czasu nie są aktywne na pierwotnym rynku pracy. Wtórny rynek pracy pozwoliłby im doskonalić swoje umiejętności i finalnie powrócić na pierwotny rynek pracy.
Polityka ta – BPD i gwarancja zatrudnienia – wiąże się z różnymi koncepcjami ekonomicznymi, BPD z lewicowym libertalizmem, a gwarancja zatrudnienia z bardziej konserwatywną lewicą. Obie formy mają jednak swoje zalety jeżeli chodzi o tworzenie rynku pracy w gospodarkach po wzroście gospodarczym. System ubezpieczenia społecznego powiązany z pracą traktuje osoby, które pozostają poza rynkiem pracy, w sposób niesprawiedliwy i mógłby zostać ulepszony przy pomocy formy BPD wypłacanej obywatelom w zależności od ich prowadzonego przez nich życia, obowiązków opiekuńczych lub niezależnie od jakichkolwiek warunków. Gwarancja zatrudnienia nie jest środkiem wspomagającym pracę – nikt nie powinien być zmuszany do pracy – ale umożliwia wszystkim, którzy chcą pracować podjęcie zatrudnienia, znacznie zmniejszając społeczne i psychologiczne koszty bezrobocia w społeczeństwach.
W obliczu kryzysu klimatycznego nasze gospodarki muszą przestać polegać na wzroście, jeśli ludzkość i planeta mają przetrwać. W tych okolicznościach rynek pracy będzie musiał być zorganizowany w różny sposób. Najwyższy czas na eksperymentowanie z nową polityką społeczną i polityką zatrudnienia, z których niektóre – takie jak BPD czy gwarancje zatrudnienia – są już dobrze rozwinięte.
Odniesienia:
Krathwald, Brigitte (2017), Commoning: Selbstbestimmtes Arbeiten als zukunftsweisende Praxis?, Diefenbacher, Hans; Held, Benjamin; Rodenhäuser, Dorothee (ed.), Ende des Wachstums – Arbeit ohne Ende? Arbeiten in einer Postwachstumsgesellschaft. Die Wirtschaft der Gesellschaft Jahrbuch 3. Metropolis-Verlag. Marburg 2017.
Sporządził:
Ewa Dąbrowska, weltgewandt e.V./Niemcy
Zdjęcie: Anaya Katlego na Unsplash
Tekst ten jest publikowany na warunkach licencji Creative Commons: CC BY-SA 2.0. Nazwisko autora to: CC BY-SA 2.0, autor: Sophia Bickhardt, źródło finansowania: Program Erasmus+ na rzecz kształcenia dorosłych w Unii Europejskiej. Tekst i materiały mogą być powielane, rozpowszechniane, udostępniane publicznie, zmieniane i dostosowywane pod następującymi warunkami: W każdym przypadku publikuje się imię i nazwisko autora, licencję oraz adres strony internetowej z pierwotnego źródła.
Poparcie Komisji Europejskiej dla opracowania niniejszej publikacji nie stanowi akceptacji treści, która odzwierciedla jedynie poglądy autorów, a Komisja nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie zawartych w niej informacji.