Niedawno ponownie doszło do dyskusji na temat deindustrializacji Niemiec i Europy. Niedobór energii i jej rosnące koszty stanowią problem dla wielu przedsiębiorstw w przemyśle. W 2022 r. doświadczyliśmy fali upadłości przedsiębiorstw. Ponadto, rząd USA przyjął Ustawę o Obniżeniu Inflacji, obejmującą ogromne dotacje dla przedsiębiorstw opracowujących technologie przyjazne środowisku i zapewniającą suwerenność technologiczną USA (łącznie 369 mld USD). UE obawia się, że jej przedsiębiorstwa przeniosą swoją produkcję do USA lub Azji, aby zaoszczędzić na energii lub kosztach pracy. Czy miejsca pracy w przemyśle są zagrożone w Europie?
Obawa przed deindustrializacją pokazuje, iż Europa uznała przemysł za źródło swego sukcesu gospodarczego i dobrobytu. Nie zawsze tak było. W latach 90 tych i częściowo na początku XXI wieku sektor usług był powszechnie uznawany za bardziej obiecujący jeżeli chodzi o tworzenie nowych miejsc pracy i innowację. Żyjemy w gospodarce opartej na wiedzy i uważano, iż to właśnie wiedza prowadzi do rozwoju innowacyjnych usług, podczas gdy miejsca pracy w przemyśle wiążą się z tymi jednakowymi zadaniami i rosnącą automatyzacją. W międzyczasie badania wykazały, iż innowacje często pojawiają się na styku produkcji i usług. Ponadto rozwijający się sektor usług często towarzyszy i działa na rzecz przemysłu, zarówno krajowego, jak i zagranicznego.
W dobie globalizacji – w latach 90tych i na początku XXI wieku – niektóre podmioty obawiały się deindustrializacji Niemiec czy Europy. Tradycyjne europejskie przedsiębiorstwa przemysłowe przenosiły swoje zakłady produkcyjne do Azji lub Europy Wschodniej, zagrażając istniejącym od dawna miejscom pracy w przemyśle, stosunkowo dobrze wynagradzanym i chronionym przez związki zawodowe. Okazało się jednak, że deindustrializacja nie miała miejsca w tamtym czasie czy nawet później. Przedsiębiorstwa przemysłowe utrzymały znacząco miejsca pracy w Europie, a ich zakłady produkcyjne umiejscowione za granicą umożliwiły obniżenie kosztów, przyczyniając się do ich sukcesu. Dobrze znane niemieckie lub europejskie przedsiębiorstwa przemysłowe, takie jak BASF, które niedawno ogłosiły outsourcing części swojej produkcji z powodu kryzysu energetycznego, stały się wielonarodowymi, zglobalizowanymi przedsiębiorstwami.
Czy obecnie dochodzi do deindustrializacji? Należy poważnie potraktować obecny kryzys energetyczny, a także zwiększoną konkurencję technologiczną między USA a Chinami i jego konsekwencje. UE nie chce być tylko biernym obserwatorem w tym procesie, wręcz przeciwnie- intensywnie inwestuje w ożywienie gospodarcze i utrzymanie produkcji przemysłowej i w tym celu musi na nowo określić swoją politykę ekonomiczną. Konkurencja miała być centralnym elementem architektury UE, a nie polityki przemysłowej, która zakłóca funkcjonowanie rynku. W obliczu obecnych wyzwań efektywność gospodarcza wydaje się jednak mniej istotna niż przetrwanie technologiczne i przemysłowe. Nie wiemy, jakie będą konsekwencje tych procesów dla unijnego rynku pracy, zwłaszcza dla rynku pracy związanego z przemysłem. Istotne jest jednak, aby działacze na rzecz praw pracowniczych wypowiadali się i prezentowali swoją wizję w procesie politycznym zarówno w UE, jak i na szczeblu jej państw członkowskich.
Author: Dr. Ewa Dabrowska, weltgewandt e.V., Berlin
Niniejszy tekst został opublikowany na warunkach licencji Creative Commons: CC BY-SA 2.0. Imię i nazwisko autora jest następujące: CC BY-SA 2.0, Autor: dr Ewa Dąbrowska, źródło finansowania: Program Unii Europejskiej Erasmus+ na rzecz Edukacji Dorosłych. Tekst i materiały mogą być powielane, rozpowszechniane, publicznie udostępniane, udostępniane i adaptowane pod następującymi warunkami: W każdym przypadku należy opublikować nazwisko autora, licencję oraz adres strony internetowej oryginalnego źródła.
Wsparcie Komisji Europejskiej dla powstania niniejszej publikacji nie stanowi aprobaty dla jej treści, która odzwierciedla jedynie poglądy autorów, a Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie informacji w niej zawartych.