Zużycie energii
Prowadzę rozmowę z przyjacielem i chcąc popisać się swoją inteligencją, używam trudnego słowa „dialektyczny”. Gdy przyjaciel pyta mnie, co dokładnie przez to rozumiem, uzmysławiam sobie, że sam nie wiem i wpadam na pomysł zwrócenia się o pomoc do cieszącej się popularnością sztucznej inteligencji ChatGPT. Czego mogę się po niej spodziewać? „Z uwagi na dużą liczbę użytkowników, ChatGPT jest w tej chwili niedostępny (…) zawiadomimy cię, kiedy znów będzie dostępny”. Co takiego? Brzmi to jak cyfrowa wersja zawieszki umieszczonej na drzwiach starego sklepu spożywczego, informująca „chwilowo nieczynne, zaraz wracam”. Ograniczenie przepustowości w internecie – ta irytująca sytuacja skłania mnie do myślenia. Po pierwsze, pokazuje, jak łatwo przyzwyczajamy się do ciągłego, dostępnego ‘od ręki’ internetu, zwłaszcza w sferze cyfrowej. Po drugie, bardziej uogólniając, uważam, że jesteśmy przyzwyczajeni do nieograniczonego charakteru internetu, tym bardziej, że najnowsza wersja wmawia nam, iż proces cyfryzacji umożliwi pokonanie wszelkich ekologicznych ograniczeń rozwoju gospodarczego. Pozostając sceptycznie nastawiony, chciałbym wiedzieć, jaki jest rzeczywisty wpływ cyfryzacji na środowisko i jaki jest jej związek z ograniczeniami widocznego obecnie rozwoju. Na szczęście naukowa grupa robocza ds. cyfryzacji i zrównoważonego rozwoju podjęła się zadania baczniejszego przyjrzenia się tym relacjom [1]. W jednej z prac porusza kwestię, w jaki sposób rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w gospodarce wpływa na zużycie energii na poziomie makroekonomicznym [2]. Zużycie energii jest istotną kwestią z uwagi na fakt, iż jest to jeden z najważniejszych czynników powodujących problemy ekologiczne. Odpowiedź zależy od tego, jak ważną rolę odgrywają cztery różne skutki cyfryzacji w odniesieniu do zużycia energii (ilustracja): Dwa czynniki mogą ją zmniejszyć (zaznaczone na zielono), podczas gdy dwa zwiększyć (zaznaczone na czerwono).
Jednym z czynników ekologizacji cyfryzacji jest rosnąca efektywność energetyczna: biorąc chociażby pod uwagę ograniczenie ruchu samochodów dzięki prowadzonym telekonferencjom, w wyniku czego procesy produkcyjne stają się bardziej energooszczędne. Kolejnym przykładem jest tak zwana ‘inteligentna’ logistyka oszczędzająca energię transportu. To dość oczywiste.
Drugim potencjałem ekologicznym jest zmiana sektorowa: mając tu na myśli działalność gospodarczą, produkty i miejsca pracy przechodzące z sektorów przemysłu do sektorów usług poprzez cyfryzację. Sektory usług są na ogół mniej energochłonne, co może prowadzić do zmniejszenia zużycia energii.
Wciąż wiele słyszy się o tych skutkach cyfryzacji, ale nie mamy jeszcze pełnego obrazu.
3.) Bezpośrednie skutki cyfryzacji odnoszą się do całej energii potrzebnej do uruchomienia i chłodzenia serwerów, używania algorytmów, korzystania z budynków serwerów, transmisji danych, zatrudniania pracowników, itp. Świat cyfrowy potrzebuje rzeczywistej infrastruktury, miejsc i ludzi, aby funkcjonować.
4.) W następstwie tych wymiernych skutków cyfryzacji mamy również do czynienia z pośrednimi skutkami: wzrostem gospodarczym poprzez zwiększenie wydajności pracy. Dla wielu jest to również cel cyfryzacji, ale problem polega na tym, iż wzrost gospodarczy pozostaje ściśle związany z rosnącym zużyciem energii.
Nie jest łatwo ustalić, czy cyfryzacja pomaga nam oszczędzić energię na koniec dnia, z uwagi na fakt, iż nie dysponujemy dokładnymi danymi dotyczącymi wszystkich czterech aspektów, a trudno jest dokonać pomiaru tych, które są faktycznie skutkami samej cyfryzacji. Autorzy nadal próbują pokazywać tendencje, wysnuwając opinię, iż jak dotąd cyfryzacja wydaje się zwiększać całkowite zużycie energii w gospodarce. Możemy powiedzieć: ‘w porządku’, ale dlaczego powinienem zadbać o większe zużycie energii, jeśli mogę korzystać z zielonej energii, czyż nie jest to również zrównoważone? Problem polega na tym, że wciąż jesteśmy bardzo dalecy od uzyskania 100 % udziału energii ze źródeł odnawialnych, a osiągnięcie tego celu jest znacznie trudniejsze przy jednoczesnym wzrośnie zużycia energii. Z tego powodu możemy również poddać w wątpliwość fakt, iż cyfryzacja może faktycznie przyczynić się do ułatwienia ekologicznego wzrostu gospodarczego. W innym badaniu dotyczącym cyfryzacji i zielonego wzrostu autorzy doszli do wniosku, iż „…cyfryzacja sama w sobie nie prowadzi do wystarczającego całkowitego rozdzielenia dwóch kwestii, tj. zmniejszenia zapotrzebowania na zasoby i energię oraz wpływu na środowisko na tyle szybkiego i intensywnego, aby osiągnąć ważne cele zrównoważonego rozwoju, takie jak utrzymanie globalnego ocieplenia na poziomie 1,5 °C lub poniżej tego poziomu”. [3]
Można zatem wyciągnąć następujące wnioski: należy baczniej przyjrzeć się poważnym skutkom ekologicznym, wywołanym przez rozwój narzędzi cyfrowych i sektorów cyfrowych. Cyfryzacja nie jest sama w sobie zrównoważona, lecz zależy od ram politycznych i gospodarczych, narzuconych w społeczeństwach. Zagadnieniem tym zajmiemy się w kolejnych dwóch częściach, w których przyjrzymy się koncepcji „wystarczalności cyfrowej”.
Źródła: (ostatni dostęp w dniu 21.02.2023 r.)
[1] www.sustainable-digitalization.org
[2] Lange, S.; Pohl, J.; Santarius, T. Digitalization and energy consumption. Does ICT reduce energy demand? Ecological Economics 2020, 176. Dostępne pod adresem: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0921800919320622?via%3Dihub
[3] Santarius, T.; Pohl, J.; Lange, S. Digitalization and the Decoupling Debate: Can ICT Help to Reduce Environmental Impacts While the Economy Keeps Growing? Sustainability 2020, 12, 7496. Dostępne pod adresem: https://www.mdpi.com/2071-1050/12/18/7496 s. 12.
Autor: Sven-David Pfau, Wirtschaftsuniversität Wien
Niniejszy tekst został opublikowany na warunkach licencji Creative Commons: CC BY-SA 2.0. Imię i nazwisko autora jest następujące: CC BY-SA 2.0, Autor: Sven-David Pfau, źródło finansowania: Program Unii Europejskiej Erasmus+ na rzecz Edukacji Dorosłych. Tekst i materiały mogą być powielane, rozpowszechniane, udostępniane publicznie, udostępniane i adaptowane pod następującymi warunkami: W każdym przypadku należy opublikować nazwisko autora, licencję oraz adres strony internetowej oryginalnego źródła.
Wsparcie Komisji Europejskiej dla powstania niniejszej publikacji nie stanowi aprobaty dla jej treści, która odzwierciedla jedynie poglądy autorów, a Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie informacji w niej zawartych.